Khu di tích An toàn khu (ATK) Chợ Đồn, thuộc địa bàn 3 xã: Bình Trung, Nghĩa Tá, Lương Bằng, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn. ATK Chợ Đồn thuộc quần thể di tích Chiến khu Việt Bắc (bao gồm ATK Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên và ATK Tân Trào, tỉnh Tuyên Quang), là nơi ở và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo Trung ương trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1946 - 1954). Đây là điểm đến trên hành trình khám phá, trải nghiệm du lịch của tỉnh Bắc Kạn.
Di tích ATK Chợ Đồn là căn cứ địa chiến lược, chứng kiến và ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử quan trọng trong thời kỳ trước Cách mạng tháng 8 năm 1945 và thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954); gắn với sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí: Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh, Hoàng Văn Thái, Nguyễn Chí Thanh, Trần Đăng Ninh… Tại đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Chính phủ đã hoạch định đường lối kháng chiến, đưa ra những quyết sách mang tầm chiến lược, quyết định vận mệnh của đất nước trong một giai đoạn lịch sử đấu tranh gian khổ, lãnh đạo toàn dân, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Ảnh: Đồng chí Võ Thị Ánh Xuân- Phó chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam và các đồng chí lãnh đạo tỉnh Bắc Kạn tham quan di tích lịch sử Nà Pậu, huyện Chợ Đồn.
Năm 2016 quần thể di tích lịch sử ATK Chợ Đồn được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt bao gồm 25 di tích trong đó có: 06 di tích đã được xếp hạng quốc gia, 03 di tích được xếp hạng cấp tỉnh, 16 di tích đưa vào danh mục kiểm kê; năm 2019, Thủ tướng Chính phủ công nhận là xã An toàn khu, vùng An toàn khu của Trung ương đặt tại Bắc Kạn. Đây là một trong những vinh dự lớn đối với Đảng bộ và Nhân dân toàn huyện nói riêng, tỉnh Bắc Kạn nói chung. Hiện nay, các điểm di tích giao cho địa phương trông coi, quản lý, hằng năm huyện đều dành mộtphần kinh phí cho việc sửa chữa, tôn tạo. Tuy nhiên, việc tôn tạo chủ yếu là sửa chữa nhỏ, chưa tương xứng với quy mô, tầm vóc và giá trị lịch sử của di tích.
Nhằm thúc đẩy hoạt động du lịch gắn với thế mạnh vùng, Chợ Đồn đang đẩy mạnh kêu gọi, thu hút các nguồn lực đầu tư tôn tạo, nâng cấp các điểm di tích xuống cấp. Năm 2022, Chợ Đồn đã kêu gọi Công ty TNHH Hoàng Mấm (Thái Nguyên) đầu tư, tôn tạo lại công trình đền Phja Khao. Huyện cũng thành lập các nhóm, CLB hát Then, đàn Tính, các tổ, nhóm đan nông cụ, thêu văn hóa trang phục dân tộc, phát triển sản phẩm quà tặng lưu niệm, khôi phục các lễ hội truyền thống, văn hóa trong cộng đồng.
Trên cơ sở những tiềm năng sẵn có, huyện Chợ Đồn đang tập trung các nhiệm vụ, giải pháp để khai thác các yếu tố về lịch sử, văn hóa, du lịch trải nghiệm… đưa quần thể ATK trở thành một trong những điểm kết nối du lịch trên hành trình đến với Chiến khu Việt Bắc. Nhiệm vụ này đã được Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2020-2025 đưa vào lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện xuyên suốt. Theo đó huyện cũng ban hành Đề án quản lý và phát huy giá trị di tích di sản văn hóa gắn với phát triển huyện Chợ Đồn giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030… đề ra các giải pháp quan trọng phát triển du lịch.
Trong 2 năm qua huyện đã tổ chức thành công phiên chợ đêm và duy trì cho đến nay. Đây là điểm nhấn để thu hút du lịch huyện nhà. Hoạt động chợ đêm hội tụ đầy đủ các yếu tố về đặc trưng văn hóa, sinh hoạt cộng đồng, sản vật của địa phương… là sân chơi cho bà con các dân tộc giao lưu, gắn kết, thúc đẩy dịch vụ, thông thương hàng hóa, gìn giữ giá trị truyền thống …
Kết thúc hành trình về với ATK Chợ Đồn, chúng tôi không khỏi tự hào, xúc động khi được tìm hiểu thêm về mảnh đất, con người vùng quê cách mạng, về nơi vị lãnh tụ kính yêu đã ở và làm việc một thời kháng chiến chống Pháp. Hiện nay, huyện đang chờ kết quả phê duyệt quy hoạch tổng thể về tôn tạo, tu bổ khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn và Khu Bảo tồn loài và sinh cảnh Nam Xuân Lạc. Đồng thời đang từng bước đầu tư tôn tạo các hạng mục và đầu tư hạ tầng xứng tầm để phục vụ du lịch. ATK Chợ Đồn có khả năng kết nối tour, tuyến du lịch từ ATK Định Hóa thuộc tỉnh Thái Nguyên, ATK Tân Trào thuộc tỉnh Tuyên Quang và khu du lịch Ba Bể tương đối thuận lợi. Quần thể di tích này được xếp hạng là di tích Quốc gia đặc biệt sẽ trở thành “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng, góp phần khơi dậy niềm tự hào của dân tộc, là điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá văn hóa lịch sử của mỗi du khách./.
Tác giả: Hoàng Hiền - Trung tâm Văn hoá và Xúc tiến du lịch tỉnh
